Fonksiyonel Besinler Serisi: Zerdeçalın Bilinen 10 Faydası
Fonksiyonel besinlerin sağlık üzerine etkisi uzun süredir araştırılan ve bilimsel makalelerle de desteklenen bir konudur. Fonksiyonel besinlerle ilgili daha fazla bilgi sahibi olmak için “Fonksiyonel Besinler Nedir? Bilmeniz Gereken Her Şey” isimli makalemizi okumanızı tavsiye ederiz.
En çok bilinen fonksiyonel besinlerden olan zerdeçal ve onun etken maddesi olan kurkuminin faydalarını sizin için bir araya getirdik.
Zerdeçal, bilinen en etkili fonksiyonel besinlerden biridir. Birçok araştırma zerdeçalın, vücudunuz ve beyniniz üzerinde olumlu yönde etkileri olduğunu göstermiştir. İşte zerdeçalın sağlık üzerindeki 10 etkisi.
1. Zerdeçalın Tıbbi Etkisi
Zerdeçal, köriye sarı rengini veren bir baharat çesididir. Hindistan’da binlerce yıldır baharat ve şifalı bitki olarak kullanılmaktadır.
Son zamanlarda yapılan çalışmalar, Hindistan’da uzun süredir tıbbi amaçlı olarak kullanılan bu baharatın etkilerini araştırmıştır Zerdeçala bu kuvvetli etkiyi veren biyoaktif bileşenlerin en önemlisi kurkumindir (1).
Kurkumin, zerdeçalın ana etken maddesidir. Güçlü antienflamatuvar etkilere sahiptir ve çok güçlü bir antioksidandır. Zerdeçalın kurkumin içeriği ağırlığının %3’ü kadar olduğu için kurkumin içeriği düşük olarak kabul edilir (2).
Zerdeçal üzerindeki çalışmaların çoğu, çoğunlukla kurkumin içeren zerdeçal özleri kullanmaktadır. Malesef yemeklerde zerdeçal baharatını kullanarak bu seviyelere ulaşmak çok zor olacaktır. Bu nedenle, tüm etkilerden yararlanmak için, kurkumin içeren bir takviye kullanmanız gerekebilir.
Kurkumin dolaşımında çok az emilir. Kurkumin emilimini % 2.000 artıran doğal bir madde olan piperin içeren karabiberle birlikte tüketilmesi emilimine yardımcı olacaktır (3).
Kurkumin aynı zamanda yağda çözünen bir bileşiktir, bu nedenle yağ içeren bir yemekle de tüketilebilir.
2. Kurkumin Doğal Bir Antienflamatuvar Maddedir
Enflamasyon çok önemlidir. Vücudunuzun yabancı istilacılarla savaşmasına yardımcı olur ve ayrıca hasarın onarılmasında rolü vardır. Enflamasyon olduğunda, bakteri gibi patojenler kolayca vücudunuzu ele geçirebilir.
Düşük seviyeli inflamasyonun kanser, metabolik sendrom, Alzheimer hastalığı gibi çeşitli hastalıklarda önemli rol oynadığına inanılmaktadır (4 , 5 , 6 ).
Bu nedenle antienflamatuvarlar , kronik enflamasyonla mücadeleye yardımcı olmak için, bu hastalıkları önlemede ve hatta tedavi etmede potansiyel bir öneme sahiptir.
Kurkumin güçlü bir antienflamatuvardır. Aslında, yan etkilere neden olmadan bazı anti-enflamatuar ilaçların etkililiğiyle eşleşecek kadar güçlüdür (7 , 8 , 9).
Hücrelerinizin çekirdeklerine giren ve iltihaplanma ile ilgili genleri açan bir molekül olan NF-kB’yi bloke eder. NF-kB’nin birçok kronik hastalıkta önemli bir rol oynadığına inanılmaktadır(10, 11).
3. Zerdeçal Vücudun Antioksidan Kapasitesini Arttırır
Oksidatif hasarın, yaşlanmanın ve birçok hastalığın arkasındaki mekanizmalardan biri olduğuna inanılmaktadır. Serbest radikaller, eşlenmemiş elektronlara sahip oldukça reaktif moleküller içerir. Serbest radikaller; yağ asitleri, proteinler veya DNA gibi önemli organik maddelerle reaksiyona girme eğilimindedir.
Antioksidanların bu kadar faydalı olmasının ana nedeni, vücudunuzu serbest radikallere karşı korumalarıdır.
Kurcumin, kimyasal yapısı nedeniyle serbest radikalleri nötralize edebilen güçlü bir antioksidandır (12 , 13 ).
Ek olarak, kurkumin vücudunuzun kendi antioksidan enzimlerinin aktivitesini artırır (14 , 15, 16 ).
Bu şekilde kurkumin, serbest radikallere karşı çok güçlüdür. Onları doğrudan engeller, ardından vücudunuzun kendi antioksidan savunmasını harekete geçirir.
4. Kurkumin ve Bilişsel Fonksiyonlar
Eskiden, çocukluk döneminden sonra nöronların yeniden üretilemeyeceği düşülmekteydi ancak bu bilgini doğru olmadığı kanıtlandı. Nöronlar yeni bağlantılar oluşturabilirler, ancak beynin belirli bölgelerinde de çoğalabilir ve sayıları artabilir.
Bu sürecin ana itici güçlerinden biri, beyninizde işlev gören bir tür büyüme hormonu olan beyin kaynaklı nörotrofik faktördür (BDNF) (17).
Depresyon ve Alzheimer hastalığı da dahil olmak üzere birçok yaygın mental hastalık, bu hormonun azalmış seviyeleri ile ilişkilidir (18, 19).
Kurkumin beyin BDNF seviyelerini artırabilir (20, 21). Bunu yaparak, birçok metal hastalığın ve beyin fonksiyonlarındaki yaşa bağlı azalmayı geciktirmede veya hatta tersine çevirmede etkili olabilir (22).
Ayrıca hafızayı geliştirebilir ve sizi daha akıllı hale getirebilir, bu da BDNF seviyeleri üzerindeki etkileri göz önüne alındığında mantıklı görünmektedir. Ancak yine de, bunu doğrulamak için insanlarda kontrollü çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır (23).
5. Kurkumin Kalp Hastalıkları Riskini Azaltabilir
Kalp hastalıkları, dünyadaki 1 numaralı ölüm nedenidir (24 ).
Araştırmacılar bu durum nedenini araştırmışlardır. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, kalp hastalığı son derecede karmaşık olup çeşitli başka faktörlerden de etkilenmektedir.
Kurkumin, kalp hastalığı sürecindeki birçok adımı tersine çevirmeye yardımcı olabilir (25).
Belki de kalp hastalığı söz konusu olduğunda kurkuminin en önemli özelliği, kan damarlarınızın astarı olan endotelin işlevini iyileştirmektir.
Endotel disfonksiyonunun kalp hastalığının önemli bir nedeni olduğu ve endotelinizin kan basıncını, kan pıhtılaşmasını ve diğer çeşitli faktörleri düzenleme yetersizliğini içerdiği iyi bilinmektedir (26).
Birkaç çalışma, kurkuminin endotel fonksiyonunda iyileşmelere yol açtığını göstermektedir. Bir çalışma, egzersiz kadar etkili olduğunu, bir diğeri ise Atorvastatin ilacı kadar işe yaradığını göstermiştir (27, 28 ).
Ek olarak, kurkumin, kalp hastalığında da rol oynayan iltihaplanmayı ve oksidasyonu azaltır.
Bir çalışmada, koroner arter baypas ameliyatı geçiren 121 kişiye, ameliyattan birkaç gün önce ve sonra günde plasebo veya 4 gram kurkumin takviyesini rastgele vermiştir. Kurkumin grubunun hastanede kalp krizi geçirme riski % 65 daha az olduğu sonucuna varılmıştır (29).
6. Zerdeçal Knseri Önlemede Yardımcı Olabilir
Kanser, kontrolsüz hücre büyümesi ile karakterize edilen hastalıktır.
Curcumin, kanser tedavisinde faydalı bir bitki olarak incelenmiş ve kanserin büyümesini, gelişimini ve moleküler düzeyde yayılmasını etkilediği bulunmuştur (30 ).
Çalışmalar, kanserli hücrelerin ölümüne katkıda bulunabileceğini ve anjiyogenezi (tümörlerde yeni kan damarlarının büyümesi) ve metastazı (kanserin yayılmasını) azaltabileceğini göstermiştir (31).
Birden fazla çalışma, kurkuminin laboratuvarda kanserli hücrelerin büyümesini azaltabileceğini ve test hayvanlarında tümörlerin büyümesini engelleyebileceğini göstermektedir (32 , 33 ).
Yüksek dozda kurkuminin (tercihen piperin gibi bir emilim arttırıcı ile) insanlarda kanser tedavisine yardımcı olup olamayacağı henüz tam olarak araştırılmamıştır.
Bununla birlikte, başta kolon kanseri gibi sindirim sistemi kanserleri olmak üzere, kanserin oluşmasını önleyebileceğine dair kanıtlar vardır.
Kolonda kansere dönüşen lezyonları olan 44 erkekte yapılan 30 günlük bir çalışmada, günde 4 gram kurkumin lezyon sayısını % 40 oranında azalttığı görülmüştür (34).
7. Alzheimer Hastalığı Tedavisinde Kurkuminin Etkisi
Alzheimer hastalığı, dünyadaki en yaygın nörodejeneratif hastalıktır. Ne yazık ki, Alzheimer için henüz etkin bir tedavi mevcut değil. Bu nedenle, ilk etapta meydana gelmesini önlemek son derece önemlidir.
Kurkuminin kan-beyin bariyerini geçmesi Alzheimer tedavinde kullanabilmesi açısından umut vadetmektedir (35).
Alzheimer hastalığında kurkuminin, hem iltihaplanma hem de oksidatif hasarın üzerinde olumlu etkisi olduğu gösterilmiştir (36).
Alzheimer hastalığının önemli bir özelliği, amiloid plakları adı verilen protein yumaklarının birikmesidir. Araştırmalar, kurkuminin bu plakların temizlenmesine yardımcı olabileceğini göstermektedir (37).
Kurkuminin insanlarda Alzheimer hastalığının ilerlemesini gerçekten yavaşlatıp yavaşlatmayacağı veya hatta tersine çevirip çeviremeyeceği şu anda bilinmemektedir bu nedenle daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
8. Artrit Hastaları Üzerine Etkisi
Artrit, eklemlerde meydana gelen iltihabik bir durumdur. Çoğu eklemlerde iltihaplanma içeren birkaç farklı türü vardır.
Kurkuminin güçlü bir anti-inflamatuvar bileşik olduğu göz önüne alındığında, artrite yardımcı olabileceği düşünülmektedir.
Birkaç çalışma bu görüşü destekler niteliktedir.
Romatoid artritli kişilerde yapılan bir çalışmada, kurkumin bir anti-inflamatuvar ilaçtan bile daha etkili olduğu görülmüştür (38).
9. Depreseyona Karşı Kurkumin
Kontrollü bir çalışmada, depresyonu olan 60 kişi rastgele üç gruba ayrıldı. Bir grup Prozac, diğer bir grup bir gram kurkumin ve üçüncü grup hem Prozac hem de kurkumin aldı. 6 hafta sonra kurkumin, Prozac’a benzer etkiler göstermiştir. Hem Prozac hem de kurkumin alan grubun iyileşme düzeyinin en iyisi olduğu görülmüştür (39).
Bu küçük çalışmaya göre kurkumin bir antidepresan kadar etkilidir.
Depresyon aynı zamanda beyin kaynaklı nörotrofik faktörün (BDNF) azalmasıyla, öğrenme ve hafızada rolü olan hipokampusun küçülmesi ile bağlantılıdır.
Curcumin, BDNF seviyelerini artırarak potansiyel olarak bu değişikliklerden bazılarını tersine çevirir (40).
Kurkuminin beyin nörotransmiterleri serotonin ve dopamini artırabileceğine dair de bazı kanıtlar vardır (41, 42).
10. Yaşlanma Karşıtı Kurkumin
Kurkumin kalp hastalığını, kanseri ve Alzheimer hastalığı önlemeye gerçekten yardımcı olabildiği için, uzun ömür için de yardımcı olacaktır.
Bu nedenle kurkumin, yaşlanma karşıtı bir takviye olarak çok popüler hale gelmiştir (43).
Ancak oksidasyon ve iltihaplanma yaşlanmada rol oynadığı için , kurkumin sadece hastalıkları önlemesi yönünden yardımcı olacaktır (44).
Sonuç
Zerdeçal ve özellikle aktif bileşiği kurkumin; kalp hastalıklarını, Alzheimer hastalığını ve kanseri önleme potansiyeli olan bir bitkidir.
Güçlü bir anti-inflamatuvar ve antioksidandır. Ayrıca depresyon ve artrit semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir.
