Çinko Nedir?
Makale İçeriği
Mineraller arasında yer alan ve sağlığımız için önemli rollere sahip olan çinko vücudumuzdaki hormon ve enzimlerin yönetilmesine fayda sağlamaktadır. Çinko, insanlar için olduğu kadar hayvanlar, bitkiler ve mikro organizmalar için de gerekli bir eser elementtir. Çinko insan vücudunda 300’den fazla enzimin çalışmasında etkili bir rol oynar. Önemli bir mineral olan çinko, protein sentezi, yara iyileşmesi, DNA sentezi, hücre bölünmesi, bebek ve çocukların büyümesi gibi bir çok konuda gereklidir.
Vücudumuzdaki tükürük bezi, pankreas ve prostat bezi çinko salgılayan organlarımızdandır. Normal ve sağlıklı bir insan vücudunda olması gereken çinko miktarı 2 ya da 3 gram kadardır. Başta bağışıklık sisteminin düzenlenmesi olmak üzere, proteinlerin üretilmesine kadar varan pek çok görevi bulunmaktadır. Ayrıca vücudumuzda bulunan kasların dayanıklı olması için çinko vazgeçilmez bir yapı taşıdır.
Çinko bazı organlarımızın dokularında yer alır ve bu organlarımızın sağlıklı bir şekilde görevlerini yerine getirmesini sağlar. İşte bu organlarımız,
- Karaciğer,
- Kaslar,
- Böbrek,
- Gözler,
- Erkeklerde prostat bezi ev sperm,
Özellikle kabak çekirdeği, karides, yumurta, süt, peynir, tahıllar, karides, istiridye, balık ve et gibi gıdalarda bol miktarda çinko bulunmaktadır. Bu sayede özellikle enfeksiyonel hastalıklarda vücudun savunmaya geçmesine yardımcı olur. Ayrıca yaraların da daha kolay iyileşmesini sağlar.
Hangi Yiyeceklerde Çinko Bulunmaktadır?
En çok kırmızı ve istiridye olsa da çinkonun bulunduğu besinler bunlarla sınırlı değildir. İşte en çok çinko içeren besinler;
Kuzu Eti
100 gramında 6.7 mg çinko bulunduran kuzu eti, günlük yaklaşık çinko ihtiyacının yarısının karşılanmasına yardımcı olmaktadır. Elbette kuzu eti yalnızca çinko açısından değil, demir, fosfor, selenyum ve niasan açısından da oldukça zengindir.
Sarımsak
Sarımsağın saç dökülmesini engellediği bilinmektedir. Bunun temelinde içerdiği çinko bulunmaktadır. Tek başına insan sağlığı için gerekli olan tüm çinkoyu sağlamasa da önemli ölçüde bu ihtiyacı karşılayacaktır.
Kabak Çekirdeği
100 gramında 6.6 mg çinko bulunan kabak çekirdeği de tam bir çinko deposu sayılabilir. Günlük çinko ihtiyacının yaklaşık yüzde 44 – 45’ini yalnızca kabak çekirdeğinden karşılamak mümkündür. Ayrıca kabak çekirdeği prostat sağlığı açısından da oldukça önemli bir besindir.
Hindi Eti
Tavuk yerine eğer hindi eti seçerseniz vücudunuza daha fazla çinko almış olursunuz. Çünkü hindi etinde bu mineralden bol miktarda bulunmaktadır.
Yer Fıstığı
Yer fıstığı da bol miktarda çinko içeren besinlerdendir. Ancak kalorisi yüksek olduğu için kolay kilo almanıza neden olacaktır.
Ispanak
Ispanak yalnızca demir değil, çinko açısından da oldukça zengin bir besin kaynağıdır.
Bezelye
Çinko açısından zengin bir başka bitkisel bezin de bezelyedir.
Dana Ciğeri
Çinko açısında iyi bir kaynak olan dana ciğeri, günlük çinko ihtiyacınızın büyük bölümünü karşılamaktadır.
Beyaz Mantar
100 gramında 8 mg çinko bulunduran mantar da iyi bir çinko kaynağıdır. Üstelik beyaz mantarı dilediğiniz gibi pişirip tüketebilirsiniz. Beyaz mantar ile doğada yetişen mantarların birbirleri ile karıştırılmaması gerekmektedir. Beyaz mantar kültür mantarı olarak bilinen bilinçli bir şekilde üretilen mantarlardır.
Yumurta Sarısı
Kolesterol gibi bir probleminiz yok ise günde birkaç tane yumurtanın sarısını tüketerek ihtiyacınız olan çinkoyu rahatlıkla karşılayabilirsiniz.
Susam
Hem çinko, hem de kalsiyum açısından zengin olan susam da özellikle çocuklu yaşlarda sık tüketilmesi gereken bir besindir.
Çinko Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
Çinko eksikliği sağlığı derinden etkileyebilecek komplikasyonları doğurabilmektedir. Bunların başında ise,
- Tat ve koku kaybı
- Bağışıklık düşüşü
- Büyüme ve gelişmede durma
- Saç dökülmesi
- Tırnakta zayıflık, beyaz lekeler, uzamama ve çok kırılma
- Sık ishal
- Cinsel performans sorunları
- Akne
- Yara iyileşmesinde gecikme
- Huzursuzluk
- Depresyon
- İştah kaybı
- Kilo vermede zorlanma
Çinkonun Sağlığa Yararları
Çinkonun insan sağlığı açısında pek çok faydası bulunmaktadır. Güzellik vermesi başta olmak üzere, pek çok insanın yakındığı saç dökülmesini engellemesi de bunların başında gelir. İşte çinkonun sağlığa faydaları;
- Parlak, gür ve doğal saçlara kavuşmanızı sağlar,
- Cildinize parlaklık ve pürüzsüzlük verir,
- Grip, nezle ve soğuk algınlığı gibi hastalıklara kolay yakalanmanızı engeller ve çabuk iyileşmenizi sağlar,
- Ergenliğin daha kısa sürede atlatılmasına yardımcı olur,
- Sert ve güçlü tırnaklara sahip olmanızı sağlar,
- Uçukların daha hızlı iyileşmesini sağlar,
- Kemik yapısını güçlendirir,
- Büyüme hormonlarının daha hızlı ve kolay salgılanmasına yardımcı olur,
- Adet sancılarından kurtulmanızı sağlar,
- Kısırlık gibi istenmeyen sorunları yok eder,
Çinko Eksikliği Neden Olur?
Aslında pek çok mineral gibi, çinko eksikliği de yetersiz ve yanlış beslenmeden kaynaklanabilmektedir. Örneğin yalnızca bitkisel ya da yalnızca hayvansal olmak üzere tek yönlü beslenen kişilerde çinko eksikliği daha sık görülmektedir. Ayrıca fazla alkol tüketimi de aynı şekilde vücuttaki çinkonun azalmasına neden olacaktır. Karaciğer enzim sorunları da yine çinko eksikliğini tetikler. Barbitürad ve kortizon içerikli ilaç kullananlarda da çinko eksikliği fazlasıyla söz konusu olmaktadır.
Tüm bunların yanında bazı kronik hastalıklar da çinko eksikliğini tetikler. Örneğin kronik bağırsak rahatsızlıkları bunların başında seyretmektedir. Üstelik bu hastalıkların tedavisi sırasında da hastaya çinko takviyesi yapılmalıdır.
Günlük Alınması Gereken Çinko Miktarı
Çinko hem çocuklar, hem de yetişkinler için çok önemli bir mineraldir. Dolayısıyla her gün alınması gereken bir dozu bulunmaktadır. İşte günlük ihtiyaç tablosu;
- 0 ile 6 ay arası bebeklerde günlük 2 mg
- 7 ile 12 ay bebeklerde 3 mg
- 1 ile 3 yaş arası çocuklarda 3 mg
- 4 – 8 yaş arası çocuklarda 5 mg
- 9 ile 13 yaş arası çocuklarda 8 mg
- 14 yaş ve üzeri erkeklerde 11 mg
- 14 ile 18 yaş arası kadınlarda 9mg
- 19 yaş üzeri kadınlarda 8 mg
Yeterli alınmaması durumunda özellikle çocuklu yaşlarda ilk büyüme gerilikleri görülmeye başlayacaktır. Özellikle çocukların kilo ve boy açısından yaşıtlarından geri kalması, bariz bir çinko eksikliği belirtisidir. Ayrıca çinko eksikliğinin sonuçları arasında geç ergenliğe girme, ergenlikten çıkamama, ağrılı adet görme ve kısırlık gibi yaşam kalitesini düşürücü sorunlar da bulunmaktadır.
Çinko eksikliği yaşadığınızı düşünüyorsanız ve belirtileri varsa mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
